ارتودنسی دندان یکی از چندین شاخه‌ تخصصی در رشته دندانپزشکی است که به طور اختصاصی با تشخیص و درمان ناهنجاری های دندان‌ ها و بی‌ نظمی اجزای ناحیه فک، سر و کار دارد. در اوایل پیدایش این تخصص، روش‌های ارتودنسی بیشتر برای مرتب و صاف کردن دندان‌ های کودکان و نوجوانان استفاده می‌ شد، اما امروزه حدود 30 درصد از بیمارانی که از ارتودنسی استفاده می‌ کنند را بزرگسالان تشکیل می‌ دهند. در این مقاله با این درمان بیشتر آشنا خواهیم شد.

ارتودنسی دندان چیست؟

ارتودنسی دندان یا (Orthodontics)، یعنی رسیدگی های لازم به ناهنجاری های موجود در دهان و دندان برای مرتب سازی سطح دندان ها و قرار دادن آنها در یک ردیف، بعلاوه اصلاح نمودن بی نظمی های مرتبط با فک. افرادی که به این نامنظمی ها دچار باشند باید به متخصص ارتودنسی مراجعه کند تا بررسی های لازم برای آنها صورت گیرد، با اینکار علاوه بر اینکه به زیبایی دندان ها و طرح اصلاح لبخند پرداخته اید، از بروز مشکلات در آینده هم جلوگیری می کنید.

ارتودنسی دندان برای چه کسانی است؟

برای تشخیص اینکه دندانهای شما نیاز به ارتودنسی دارند یا خیر باید توسط یک متخصص ارتودنسی معاینه شوید. بطورکلی، اگر یکی از شرایط زیر را داشته باشید شامل ارتودنسی دندان خواهید بود.

بایت

اگر وقتی دندانهای خود را روی هم قرار می دهید آنها هم راستا نباشند و در جای مناسب قرار نگیرند، در اصطلاح به این عارضه مال اکلوژن گفته می شود. موارد مختلفی از مال اکلوژن وجود دارد که در زیر بررسی می‌ کنیم:

• اپن بایت: وقتی دندان های خود را روی هم فشار می دهید هر دو دندان بالا و پایینتان باز می شود.
• آندر بایت: زمانی که دندانهای بالای شما عقب تر از دندان های پایینتان قرار بگیرند در اصطلاح آندر بایت می گویند.
• اور بایت: زمانی است که دندان‌های فک بالا جلوتر از دندانهای فک پایین باشند.

کراس بایت

وقتی فک پایین جلوتر از فک بالا قرار بگیرد یعنی وقتی دهان بسته است دندان های بالایی در داخل دندان‌ های پایین قرار داشته باشند و به عبارت دیگر دندان های بالا مقداری از دندان های پایین جلوتر هستند یا برعکس، کراس بایت گفته می شود. کراس بایت، می‌ تواند باعث ساییدگی دندان و به مرور حتی خرد شدن آن شود و بر زیبایی چهره هم تاثیر منفی می گذارد.

شلوغی و تراکم زیاد دندان‌ ها

بهم ریختگی و شلوغی دندان ها شایع ترین دلیل اقدام افراد برای انجام درمان ارتودنسی می باشد. زیرا در این حالت فضای کافی در دهان برای همه دندانها وجود نداشته و دندانها روی هم قرار میگیرند که باعث می شود هم از نظر ظاهری و هم از نظر پزشکی دندان دچار مشکلات فراوانی شود. پوسیدگی، بوی بد دهان شایع ترین عوارض این نوع بهم ریختگی دندان است.

فاصله دندان‌ ها

فاصله زیاد بین دندان ها به اندازه شلوغی دندان ها برای فرد و بهداشت دهان وی خطرناک است زیرا می تواند منجر به بروز پوسیدگی بین دندانها و التهاب لثه به دلیل جمع شدن باکتری ها لابلای دندانها و روی لثه ها باشد. علاوه بر این فاصله بین دندان ها در قسمت جلوی دهان، اکثرا از نظر زیبایی برای فرد مشکل ساز و باعث کم شدن اعتماد بنفس فرد می شود.

بیشتر بخوانید: علت درد لثه چیست و چگونه درمان می‌شود؟

انواع ارتودنسی دندان

گزینه های زیادی از ارتودنسی برای درمان ناهنجاری های دندان وجود دارد که هر کدام بنا بر مشکلات دندان ها توسط ارتودنتیست به بیماران تجویز می شود. ارتودنسی به دو شاخه ارتودنسی ثابت ( 4 زیر شاخه) و ارتودنسی متحرک (2 زیر شاخه) تقسیم می شوند که زیر شاخه ها به ترتیب زیر هستند.

• ارتودنسی رنگی
• ارتودنسی سرامیکی
• ارتودنسی دیمون
• ارتودنسی لینگوال
• ارتودنسی نامرئی
• ارتودنسی فانکشنال

مراحل ارتودنسی دندان را بشناسید

این یک موضوع کاملا طبیعی می باشد که وضعیت دو فرد در هنگام مراجعه به ارتودنستیت برای ارزیابی دندان ها و ناهنجاری ها یکسان نباشد، اما مراحل ارتودنسی در واقع 6 مرحله اصلی می باشد که همگی باید آن را طی کنند. پس نتیجه میگیریم که وضعیت تمامی مراجعین یکسان نخواهد بود. برای انجام ارتودنسی اولین مرحله انتخاب یک متخصص ارتودنسی باتجربه و معاینه توسط وی می باشد. پزشک اولین قدم برای تشخیص نوع ارتودنسی مورد نیاز دندانهای شما را با عکسبرداری آغاز می کند. در ادامه این مقاله از مجله دندون من به بررسی مراحل خواهیم پرداخت.

1. مشاوره با ارتودنتیست
2. قالب گیری از دندان
3. بهره مندی از تجهیزات و وسایل برای راه اندازی ارتودنسی (بهترین روش)
4. رسیدگی به ارتودنسی و جلسات مشاوره توسط متخصص
5. اتمام درمان و خارج کردن وسایل
6. استفاده از نگهدارنده ها برای ماندگاری ابدی

مشاوره با ارتودنتیست

مشاوره با ارتودنتیست اولین مرحله از مراحل ارتودنسی می باشد، در این مرحله دندانپزشکان با بررسی وضعیت کلی دندان، دهان و فک شما، موارد مختلف را در نظر می گیرند تا بتوانند بهترین نتیجه را برای اصلاح ناهنجاری ها انجام دهند. در این جلسه مشاوره راجع به تمامی موضوعات صحبت خواهد شد و تمامی موارد مثل هزینه پرداختی برای ارتودنسی دندان و دیگر موارد بررسی خواهند شد. بعد از بررسی، پزشک درخواست عکس‌ برداری رادیولوژی برای ارتودنسی جهت بررسی دقیق تر خواهد داد تا از وضعیت دندان ها مطمئن شود.

قالب گیری از دندان

بعد از اینکه جلسات مشاوره به اتمام می رسد، نوبت به قالبگیری دندان ها خواهد رسید، شاید با خودتان بپرسید چرا باید قالبگیری انجام شود؟ مقصود دندانپزشکان از این کار ساخت یک پلاک مناسب برای دندان های شما می باشد تا بهترین نوع حرکت دادن دندان های شما برای کنار هم ایستادن در یک ردیف صورت گیرد.

بهره مندی از تجهیزات و وسایل برای راه اندازی ارتودنسی (بهترین روش)

بسته به بودجه شما و نظرات متخصص مربوطه، بهترین روش ارتودنسی برای انتخاب خواهد شد و می توانید آن را طبق بودجه خود تغییر دهید، اما نیازمند مشورت با دکتر می باشد.

با یک مثال این موضوع را برای شما توضیح خواهیم داد، زمانیکه یک مکانیک بسیار خبره می خواهد خودرویی را تعمیر کند باید از آچار برای باز کردن قطعات مختلف استفاده کند و قطعات جدید را جایگزین کند. حالا آیا ارتودنستیت می تواند بدون تجهیزات ارتودنسی قدمی را به جلو بردارد؟ آفرین خیر.اهمیت تجهیزات ارتودنسی بسیار بیشتر از خود این موضوع می باشد. در هر کدام از زیر شاخه های انواع ارتودنسی که در قسمت فوق برای شما بیان کردیم، تجهیزات متفاوت خواهد بود.

اتصال تجهیزات

بعد از اینکه مورد فوق را طی کردیم و بهترین روش را انتخاب شد، مرحله اتصال تجهیزات رخ خواهد داد و در نهایت با لغتی که برای ما بسیار آشنا می باشد، یعنی سیم کشی دندان مواجه خواهیم شد.

رسیدگی به ارتودنسی و جلسات مشاوره توسط متخصص

شما باید نهایتا هر 30 روز بعد از ارتودنسی دندان به نزد متخصص ارتودنسی بروید تا وضعیت دندان و دهان یا حتی فک بررسی شود. در این جلسات مشاوره، متخصص ارتودنسی با دلگرمی کامل با صحبت های شما گوش می دهد تا نگرانی های شما را رفع کند. علاوه بر آن تنظیمات مورد نیاز برای ارتودنسی مجددا چک خواهد شد و بعد از گذشت زمان آموزش های مورد نیاز به شما ارائه خواهد شد. در این جلسات، دندانپزشک از مراقبت های ارتودنسی به شما اطلاعاتی خواهد داد تا با رعایت کردن آنها هم مدت زمان ارتودنسی کمتر شود و هم از مشکلات احتمالی جلوگیری شود.

اتمام درمان و خارج کردن وسایل

به شما تبریک می گوییم، شما به جذاب ترینه مراحل ارتودنسی رسیدید. در این مرحله دکتر مورد نظر پس از رسیدگی لازم به وضعیت شما، تمام دستگاه ها و تجهیزات ارتودنسی را خارج می کند و آخرین مرحله از مراحل را طی خواهید کرد. بعد از خارج کردن این دستگاه ها شما با دندان های دیگر مواجه خواهید شد که بسیار شگفت انگیز خواهند بود، چراکه بسیار منظم و زیبا شدند.

استفاده از نگهدارنده ها برای ماندگاری ابدی

جا به جا شدن دندان دائمی می باشد چراکه ما با دندان هایمان غذا میل میکنیم و ممکن است بعضی از دندان به دلایل مختلف از ردیف خارج شوند. این اتفاق دائمی می باشد و مربتط با ارتودنسی دندان نمی باشد، یعنی ممکن است بعد از انجام ارتودنسی باز هم این اتفاق بیوفتد. در این مرحله با استفاده از نگهدارنده ها نگرانی های لازم رفع خواهد شد تا ابدیت آنها حفظ شود.

ما نباید ارتباط خود را به طور کامل با متخصص ارتودنسی قطع کنیم، در این مرحله باید درباره مراقبت های بعد از ارتودنسی را از متخصص مربوطه جویا شویم تا نتیجه را دائمی نگه داریم.

مشکلاتی که با ارتودنسی دندان برطرف می‌ شود

ردیف نبودن دندان‌ ها یا فک مشکلی است که در هر شخص ممکن است به صورت مادرزادی وجود داشته و یا به مرور زمان در اثر آسیب‌ دیدگی از ناحیه فک و یا رفتارهای نادرستی مانند مکیدن شست در دوران کودکی ایجاد شود. به هر حال این مشکل به هر دلیلی که پیش آمده باشد، آنچه که در مورد آن اهمیت دارد این است که بلافاصله تحت درمان قرار گیرد. چراکه مرتب نبودن دندان‌ ها می‌ تواند در دراز مدت باعث بروز مشکلات خطرناک‌ تری از نظر سلامتی دهان و دندان برای شما شود. علاوه بر این ارتودنسی برای درمان موارد زیر نیز به کار می رود:

• درمان فاصله‌دار بودن دندان
• اصلاح وضعیت فک و دندان‌ ها جهت اطمینان از ردیف بودن و موقعیت درست آنها
• صاف کردن دندان‌ های کج
• بهبود عملکرد دهان (مانند قابليت جويدن غذا و تکلم)
• رفع مشکل عقب و جلو بودن فک‌ ها
• مشکلات عمده ترتيب دندان‌ ها
• انحراف فک به عقب یا جلو

بیشتر بخوانید: متخصص جراحی‌ های دهان، فک و صورت

سن ارتودنسی دندان

اگرچه درمان به روش ارتودنسی در هر سنی می‌ تواند به طور مؤثری انجام شود اما معاینه و ارزیابی‌ های لازم برای این روش باید در حدود سن 7 سالگی انجام شود. هر چقدر روش ارتودنسی زودتر و در سنین پایین‌ تری انجام گیرد، مشکل مربوطه سریع‌ تر حل خواهد شد و احتمال موفق بودن درمان بیشتر خواهد بود.

درمان این گونه از مشکلات و ناهنجاری‌ های دهان و دندان در کودکانی که هنوز در سن رشد هستند، به ما امکان می‌ دهد تا بهتر بتوانیم به نتایج مورد نظر خود دست پیدا کنیم. در واقع دستیابی به اغلب این نتایج در بزرگسالانی که استخوان‌ های صورت و فک آنها به طور کامل رشد پیدا کرده است، ممکن است به سادگی امکانپذیر نباشد. علاوه بر آن، درمان زودهنگام در کودکان می‌ تواند موجب ساده‌ تر شدن درمان‌ های دیگر در آینده و یا اصلاً رفع نیاز به چنین درمان‌ هایی شود.

ارتودنسی دندان چه قدر طول می کشد؟

مدت زمان ارتودنسی دندان بر اساس وضعیت دندان‌ ها و فک بیمار متغیر است و نمی‌ توان آن را به صورت یک عدد ثابت بیان کرد، چراکه عوامل متعددی بر تاثیر گذاری ن دخیل هستند.

• شدت ناهنجاری و ناهماهنگی های موجود در دهان و فک
• نوع ارتودنسی مورد نظر
• تخصص ارتودنتیست
• سن مراجعه کننده
• …

معمولاً مدت درمان ارتودنسی ۲۴ ماهه است، اما برخی ممکن است در کمتر از ۱۲ ماه به نتیجه مطلوب برسند و برخی دیگر نیاز داشته باشند تا ۳ سال صبر کنند.

همچنین، مراحل ارتودنسی ثابت و بریس‌های متحرک دندان معمولاً بین 6 تا 30 ماه زمان می‌ برد که بستگی به سن بیمار و شدت مشکلات ارتودنسی دارد. افرادی که به درمان ارتودنسی نیاز دارند، باید توسط دندانپزشک مربوطه ویزیت شوند تا طرح درمان برای آن‌ ها مشخص شود، زیرا این روش‌ ها از فردی به فرد دیگر متغییر است و ممکن است نیاز به جراحی فک نیز داشته باشند، که باعث طولانی‌ تر شدن زمان درمان می‌ شود.

هزینه ارتودنسی دندان

هزینه درمان به عوامل بسیاری بستگی دارد مانند:

• نوع درمان: بسته به این‌که از چه تجهیزاتی مانند ارتودنسی ثابت یا متحرک استفاده کرده باشید هزینه درمان فرق می‌ کند.
• مدت زمان ارتودنسی: معمولا طول درمان برای کودکان، کمتر است. در بزرگسالان و یا بیمارانی که نامرتبی شدید دندان دارند معمولا طول درمان و استفاده از روش‌ های مختلف درمانی نیاز به هزینه بیشتر دارد.
• تجربه دندانپزشک: بسته به شهرت و تجربه متخصص ارتودنسی هزینه درمان تغییر می‌ کند. معمولا دندانپزشکان با تجربه هزینه بیشتری دریافت می‌ کنند.
• جراحی: اگر موقعیت فک شما به گونه‌ای باشد که علاوه‌ بر درمان نیاز به جراحی داشته باشید، هزینه جراحی نیز به هزینه نهایی اضافه می‌شود.
• نوع مواد ارتودنسی: معمولا استفاده از ارتودنسی شفاف با براکت‌ های سرامیکی هزینه بیشتری نسبت با ارتودنسی با براکت فلزی خواهد داشت.

نوع ارتودنسی	هزینه پرداختی ( به تومان)
ارتودنسی ثابت دو فک بدون کشیدن دندان	شروع از 64 میلیون
ارتودنسی ثابت دو فک با کشیدن دندان	شروع از 66 میلیون
ارتودنسی ثابت تک فک بدون کشیدن دندان	شروع از 34 میلیون
ارتودنسی ثابت تک فک با کشیدن دندان	شروع از 36 میلیون
ارتودنسی متحرک دو فک	شروع از 24 میلیون
ارتودنسی نامرئی شفاف تک فک	شروع از 63 میلیون تومان
ارتودنسی نامرئی شفاف دو فک	شروع از 113 میلیون تومان
ارتودنسی نامرئی سرامیکی تک فک	شروع از 49 میلیون تومان
ارتودنسی نامرئی سرامیکی دو فک	شروع از 89 میلیون تومان
ارتودنسی لینگوال	شروع از 26 میلیون
ارتوسرجری	شروع از 70 میلیون تومان
براکت سرامیکی هر فک	شروع از 9 الی 10 میلیون
براکت دیمون	شروع از 20 میلیون
دستگاه فانکشنال	شروع از 28 الی 30 میلیون
هدگیر	شروع از 14 میلیون