ناهماهنگی خط وسط دندان ها، مشکل رایج و ماندگاری می باشد که تمام متخصصان ارتودنسی با آن مواجه می شوند. عدم تقارن بافت استخوانی، بافت نرم و حفره های دندانی، ممکن است به تنهایی یا به صورت همزمان در بیمارانی که ناهماهنگی خط وسط دندان دارند، وجود داشته باشند. تشخیص صحیح علل این عارضه و نقش اجزای دهان در ناهماهنگی خط وسط، در تشخیص مناسب و برنامه ریزی صحیح برای درمان ارتودنسی بسیار ضروری است. یک درمان ارتودنسی موفق وابسته به یک تشخیص صحیح ناهنجاری است.

عدم هماهنگی خط وسط دندانها یا میدلاین میتواند در اثر مشکلات فکی – اسکلتی یا انحراف فک و یا در اثر مشکلات دندانی مثل در آوردن یکطرفه دندان شیری یا دائمی، شلوغی دندانها، فقدان یک یا چند دندان باشد. اگر عدم تطابق میدلاین به علت انحراف فک باشد و اگر بیمار قبل از بلوغ مراجعه کند، می توان با دستگاههای متحرک ارتودنسی به راحتی مشکل بیمار را درمان نمود. در صورتی که بیمار بعد از بلوغ مراجعه نماید و دارای مشکلات فکی – اسکلتی باشد نیاز به جراحی فک به همراه ارتودنسی خواهد داشت. بنابراین اولویت با درمان زود هنگام و با ارتودنسی بدون جراحی است. در صورتی که بیمار دارای مشکل دندانی باشد، نیاز به درمان ثابت خواهد داشت که می تواند در هر سنی با توجه به سالم بودن شرایط لثه ای بیمار انجام شود.

همان گونه که گفته شد، ناهماهنگی خط وسط دندان ها مشکل رایجی است که با مشکلاتی در تشخیص و درمان رو به رو است. ناهماهنگی خط وسط دندان ها می تواند با منشا دندانی، استخوانی یا ترکیبی از هر دو باشد. گاهی اوقات، تغییر جهت عملکردی فک زیرین می تواند منجر به ناهماهنگی خط وسط دندان ها شود.

تشخیص آنکه عامل ایجاد کننده عدم تقارن، دارای منشا دندانی، استخوانی یا ترکیبی از هر دو است، بسیار تعیین کننده و سرنوشت ساز است. در کتابهای مرجع ارتودنسی بیان شده است  که خط وسط آرواره بالا، در نزدیک به 70% افراد دقیقا در وسط دهان قرار دارد، اما فک بالا و فک پایین تنها در یک چهارم جمعیت بر هم منطبق هستند. انحراف و ناهماهنگی خط وسط دندان ها، در تمام انواع کیس ها مشاهده می شوند

ناهماهنگی خط وسط دندان ها در نقطه زیبایی شناختی صورت واقع شده و بسیار واضح و آشکار است، بنابراین به تصحیح و درمان نیاز دارد. در ادامه، راجع به علل و تشخیص این عارضه صحبت می کنیم.

علت شناسی ناهماهنگی خط وسط دندان ها

صرف نظر از نوع تغییر جهت خط وسط، این عارضه معمولا دو علت رایج دارد:

به طور کلی علل بروز ناهماهنگی در خط وسط دندان ها، به دو دسته تقسیم می شوند:

• عوامل ژنتیکی
• عوامل غیرژنتیکی

1.ژنتیک: نقص های ژنتیکی در مکانیسم ایجادکننده تقارن و همچنین فاکتورهای محیطی، منجر به انحراف های قطعی خط وسط به راست یا چپ می شود.

مثال ها: نوروفیبروماتوز چندگانه، بروز خانوادگی وابسته به ژن غالب، میکروزومی همی فاسیال (عدم تقارن صورت)، شکاف لب و کام.

2.عوامل موضعی و غیر ژنتیکی:

• ضربه به فک
• از دست دادن زودهنگام دندان های شیری
• آنکیلوز دندان های آسیای اولیه (آنکیلوز: جوش خوردن سطح ریشه دندان با استخوان آلوئولار پیرامون خود)
• درآمدن نا به جای دندان
• کم داشتن دندان به صورت مادرزادی یا داشتن دندان اضافه
• پوسیدگی دندان
• عادت های فردی
• اندازه دندان ها

سنجش موقعیت خط وسط

بر موقعیت خط وسط آرواره بالا نسبت به خط وسط صورت، به عنوان یک مولفه تشخیصی مهم در برنامه های درمانی ارتودنسی تاکید می شود.. در اغلب بیمارانی که مشغول به درمان های ارتودنسی هستند، خط وسط دندان های فک بالا و فک پایین بر یکدیگر یا بر خط وسط بافت نرم صورت منطبق نمی باشد؛ این امر ممکن است به علت عدم تقارن های استخوانی که در آنها، فک بالا یا فک پایین نسبت به ساختار استخوانی صورت جایگاه غیرطبیعی دارند رخ دهد، یا  به دلیل عدم تقارن های دندانیِ ناشی از جا به جا شدن یا انحراف (کج شدن) قوس های دندانی بالا یا پایین، چرخش دندان ها یا تفاوت در اندازه آنها باشد.